Poznań- Najstarsza Polska katedra

Katedra 

W 968 r. na podgrodzi poznańskiego grodu wzniesiono pierwszą na ziemiach polskich katedrę pw. św.Piotra. Była to tynkowana budowla w stylu preromańskim wzniesiona z okrzesków martwicy łąkowej i granitu. Badania archeologiczne z 1946 r. odsłoniły liczne fragmenty pierwotnej katedry. Była to bazylika trójnawowa z prezbiterium zamkniętym absydą i zachodnim masywem wierzowym który mieścił dwudzielną emporę wspartą na okrągłym filarze. Po najeździe księcia Brzetysława i zniszczeniu katedry w 1038 r. dokonano przebudowy w stylu romańskim, podczas której rozbudowano część zachodnią.
Relikty pierwszej bazyliki są udostępnione do zwiedzania w podziemiach katedry (wejście z północnej wierzy). W XIV i XV w. romańską katedrę zastąpiono nową okazałą budowlą gotycką z nowym prezbiterium i wieńcem kaplic. Pożar w 1622 r. doszczętnie strawił świątynię pozostawiając nagie mury. W latach 1636-50 trwa odbudowa katedry w stylu barokowym. Prace początkowo prowadzone

Katedra

przez Krzysztofa Bonadurę Starszego dokończyli bracia Antonio i Pompeo Ferrari Po kolejnym pożarze w 1772 r. katedra otrzymała nowy wystrój oraz zmianie uległa elewacja kościoła. Projektantem nowej elewacji w stylu neoklasycznym był architekt Efraim Schroeger. W 1821 r. papież Pius VII ustanowił w Poznaniu archikatedrę i dodał drugiego patrona św. Pawła Apostoła.

Katedra

W końcu XVIII w. silna wichura uszkodziła hełmy wież oraz zachodni szczyt budowli czego skutkiem była przebudowa w stylu barokowym autorstwa Solariego. Katedra w tym kształcie przetrwała do II Wojny Światowej. W czasie wojny katedra służyła jako magazyn zrabowanych dzieł sztuki wyworzonych później do Niemiec. W 1945 r. podczas walk o Ostrów Tumski katedra została zniszczone w 65%. W wyniku przeprowadzonych po wojnie prac archeologicznych podjęto decyzje o odbudowie świątyni w stylu gotyckim, wieżę zwieńczono zrekonstruowanymi hełmami barokowymi znanymi z przebudowy w 1729 r.

Katedra 

Poświęcenie odbudowanej katedry odbyło się 28 czerwca 1956 r.
Obecna katedra jest bazyliką trójnawową otoczoną wieńcem dwunastu kaplic, dwóch zakrystii oraz kruchty południowej. Po zewnętrznej stronie na murach Złotej Kaplicy znajdziemy kamienne figury przedstawiające biskupa Jordana, Mieszka I, Bolesława Chrobrego oraz Dąbrówkę. Na drzwiach katedry znajdziemy po zewnętrznej stronie sceny z życia św. Piotra natomiast po wewnętrznej św. Pawła. Nad drzwiami widnieje łacińska inskrypcja " Prima sedes episcoporum Poloniae" co znaczy " Pierwsza siedziba biskupów Polski".
Od wejścia kierując się w lewo mijamy kolejno kaplicę św. Marcina w której warto zwrócić uwagę na obraz z 1628 r. przedstawiający wjazd św. Marcina od Amiens. Drugą z kolei kaplicą jest Kaplica św. Józefa z neoklasycystycznym ołtarzem z 1905 r. oraz neorenesansowym nagrobkiem kardynała Mieczysława

Kaplica Trójcy Świętej

Złota Kaplica

 Ledóchowskiego z 1903 r. Następnie mijamy kaplicę św. Cecylii w której uwagę zwraca wczesnobarokowy ołtarz z około 1652 r. W kaplicy Matki Boskiej i św. Franciszka Ksawerego w późnobarokowym ołtarzu odnajdziemy XVI- wieczny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Znajdziemy tu również wotywny obraz przedstawiający rodzinę Knyszyńskich przeniesiony do kaplicy po zlikwidowaniu kościoła w Chojnicy. Kolejna mijana kaplica Najświętszego Sakramentu (zwana kaplicą Górków) pochodzi z 1481 r. a jej fundatorem był biskup Uriel Górka. Powstała z połączenia istniejących wcześniej kaplic św. Zofii i św. Leonarda. W kaplicy znajdziemy monumentalny grobowiec Górków wykonany z wapienia i czerwonego marmuru w 1574 r. W barokowym ołtarzu znajduje się cudowny krucyfiks z 1522 r. Według legendy gdy prowadzono skazanego na śmierć niewinnego człowieka przez bramę wrocławską na miejsce stracenia ( teren dzisiejszej Wildy) z wiszącego
 na bramie krzyża przemówił Chrystus słowami "Jam niewinien". Po tym wydarzeniu skazańca uwolniono a krucyfiks trafił do katedry. Idąc dalej mijamy zakrystię prałacką i wikariacką. Dokładnie na osi kościoła znajduje się przebudowana w latach 1836-37 w stylu bizantyjskim Złota Kaplica. Po prawej stronie znajduje się neogotycki grobowiec pierwszych władców Polski a po przeciwnej stronie umieszczono ich pomnik. Kaplica zachwyca bizantyjskim przepychem. Siódmą w kolejności kaplicą jest powstała w latach 1731-34, z połączenia kaplic św. Marcina i Narodzenia NMP, kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Stanisława Kostki. Znajduje się tu kopia

Złota Kaplica

obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej oraz liczne nagrobki m.in. Jana Koźmiana, Jakuba Prądzewskiego oraz rodziny Powodowskich. Z grobem Powodowskich wiąże się legenda według której Wawrzyniec Powodowski który był joannitą po swojej śmierci wstawał z grobu i asystował podczas liturgii stojąc między stellami prałatów i kanoników. Jak głosi tabliczka na filarze zjawisko ustał po odprawieniu specjalnych obrzędów 26 kwietnia 1544 r. Miała to być pokuta za nie asystowanie podczas liturgii za życia. Jako następna odwiedzamy kaplicę Serca Jezusowego powstała w XV w. jako kapitularz  swój obecny kształt zawdzięcza przebudowie z lat 1904-06. Kolejną powstałą z połączenia mniejszych kaplic jest kaplica Matki Boskiej i Świętych Aniołów. Powstała w latach 1652-56 jako miejsce spoczynku Andrzeja Szołdrkiego. W barokowym ołtarzu znajduje się obraz Niebieskie
Jeruzalem namalowany w 1628 r. przez Krzysztofa Boguszewskiego. Na

Ołtarz Główny

przeciw ołtarza stoi pochodzący z 1663 r. nagrobek biskupa Andrzeja Szołdrskiego. Kolejną kaplicą jest pochodząca z lat 1575-76 kaplica Trójcy Świętej autorstwa Jana Baptysty di Quadro. Znajduje się tu zaprojektowany przez niego nagrobek biskupa Adama Konarskiego. W kolejnej kaplicy św. Jana Kantego znajduje się obraz św. Jana Kantego namalowany w 1803 r. przez Jana Gładysza. Pod oknem znajdziemy się renesansowa płyta nagrobna biskupa Jana Lubrańskiego. Ostatnią a zarazem najstarszą z kaplic w poznańskiej katedrze jest Kaplica św. Stanisława Biskupa i Menczennika. Ufundowana przez Przemysła II jako miejsce ostatniego spoczynku dla niego i jego żony Rychezy. Kaplica wraz z nagrobkiem została zniszczona w 1371 r. po zawaleniu się wierzy. Obecny kształt kaplica zawdzięcza przebudowie z lat 1793-94. Uwagę przykuwa potężna płyta epitafialna przedstawiająca Przemysła II, Przemysła I i Rychezę. Płyta powstała wg. projektu Mariana Koniecznego i została zawieszona podczas ostatniego remontu w 1995r.
Prawdziwą perełką w poznańskiej katedrze jest ukończony w 1512 r. późnogotycki ołtarz. W centralnej części znajdują się figury Matki Boskiej Królowej,św. Katarzyny i św. Barbary. W wewnętrznych skrzydłach znajdują się figury dwunastu świętych niewiast. Po zamknięciu ołtarza ukazuje się osiem scen Męki Pańskiej, natomiast na podstawie wyrzeźbiona jest scena ostatniej wieczerzy.

Epitafium Przemysła I

Ołtarz Główny

Relikty Katedry